Η Tηλεϊατρική προϋπήρχε της εποχής Covid, κυρίως σε χώρες του εξωτερικού. Ενδεικτικά, φίλος και συνάδελφος Ψυχίατρος με προϋπηρεσία στις ΗΠΑ, από την Ελλάδα έκανε τηλε-εκτιμήσεις Ψυχιατρικών ασθενών σε μεγάλο νοσηλευτικό ίδρυμα των ΗΠΑ έμμισθα, με μεγάλη επιτυχία και μακροχρόνια. Εάν μπορεί να γίνει τηλε-εκτίμηση ψυχιατρικού ασθενούς, πχ για το αν πρέπει να γίνει εισαγωγή ή όχι, για το αν πρέπει να χορηγηθεί αγωγή ή όχι, είναι δεδομένο ότι μπορεί να γίνει για οποιονδήποτε ασθενή. Ή όχι; Η Τηλεϊατρική ξεκίνησε στην αρχική εποχή του internet (τέλη 90s-αρχές 00s) ως ανάγκη. Ανάγκη, για παράδειγμα, απομακρυσμένων περιοχών της Ελλάδας να έχουν μια στοιχειώδη ιατρική εκτίμηση από τα αστικά κέντρα, ελλείψει ιατρών. Με την ανάπτυξη internet, skype, zoom κλπ teleconference platforms, αυξήθηκε και το ποσοστό των ασθενών που άρχισαν να προτιμούν την τηλεϊατρική (ή τηλεψυχολογική κλπ) τους εκτίμηση. Η μεγάλη και απότομη αλλαγή έγινε στα χρόνια του Covid. Από το 2020, όλο και περισσότεροι ασθενείς άρχισαν να "επισκέπτονται" ιατρούς τηλεϊατρικά, αρχικά γιατί (με οδηγία των αρχών) τα προγραμματισμένα ραντεβού (σε δημόσιους και ιδιωτικούς παρόχους) σταμάτησαν και στη συνέχεια γιατί σε ένα ποσοστό ασθενών υπήρχε φόβος. Στους υπολοίπους, απλά βόλευε να γίνεται ιατρική εκτίμηση εξ αποστάσεως. Την ίδια εποχή ήρθε και το μέτρο της άυλης συνταγογράφησης. Ένα μέτρο πρωτοποριακό (για οποιαδήποτε χώρα), που όμως ανέδειξε βασικές παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας, όπως και όλες οι υπόλοιπες ηλεκτρονικές μεταρρυθμίσεις, που σωστά έγιναν επί της αρχής. Μερικές από τις παθογένειες που η άυλη συνταγογράφηση ανέδειξε είναι η έλλειψη παιδείας σε ό,τι αφορά τον χειρισμό ιατρικών θεμάτων, η ανεπάρκεια εμπιστοσύνης και σεβασμού προς τους παρόχους υγείας και η προχειροσύνη που διακρίνει σημαντικό μέρος της ελληνικής κοινωνίας, μεταξύ άλλων και για τις σχέσεις μεταξύ παρόχων υπηρεσιών και αποδεκτών αυτών. Το αποτέλεσμα ήταν τεράστιος φόρτος εξ αποστάσεως αιτημάτων για παραπεμπτικά και συνταγογραφήσεις προς τους ιατρούς, τις περισσότερες φορές χωρίς καμία διάθεση για επίσκεψη στο ιατρείο.
Τα πράγματα δεν ήταν πολύ διαφορετικά στο εξωτερικό. Το “working from home” εγκαταστάθηκε στην αντίληψη, μεταξύ άλλων, και των ιατρών. Και πρέπει να παραδεχθούμε όλοι, ότι απλά εξυπηρέτησε το work fatigue της εποχής, κάτι ιδιαίτερα έντονο στον ιατρικό χώρο. Νοείται Νεφρολόγος να εξετάζει from home, σε οποιαδήποτε χώρα, νεφροπαθείς; Και όμως, αυτό έγινε η νόρμα σε πολλές χώρες, με παράδειγμα (προς αποφυγή) το Ηνωμένο Βασίλειο. Μια χώρα που την ίδια ώρα που οι ιατροί δεν πήγαιναν (και σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμα δεν πηγαίνουν!) στη δουλειά τους ως μέτρο πρόληψης, τα μέτρα διασποράς του Covid ήταν μηδαμινά, με απουσία οποιασδήποτε κρατικής εποπτείας και προσωπικής ευθύνης.
Στις βασικές ιατρικές σπουδές μας, στην Ελλάδα και διεθνώς, διδαχθήκαμε τη σειρά «ιστορικό-κλινική εξέταση-εξετάσεις». Ιστορικό. Κλινική Εξέταση. Εξετάσεις.
Και επανεκτίμηση. Αυτό το κρίσιμο τρίπτυχο που μόνο με αυτή τη σειρά υπάρχει από τη γένεση της Ιατρικής Επιστήμης, ανατράπηκε τα τελευταία χρόνια και έδωσε τη θέση του σε μεγάλο, δυστυχώς, ποσοστό στην αίσθηση ότι η εξ αποστάσεως παρακολούθηση, απλά με αναγραφή εξετάσεων και φαρμάκων, με κάποιο μαγικό τρόπο, αρκεί.
Αλλά δεν αρκεί.
Στο Ιατρείο μας προσφέρουμε τηλεϊατρικές υπηρεσίες για ασθενείς που επιθυμούν Ενδοκρινολογική εκτίμηση λόγω απόστασης. Αυτό έχει φανεί πολύτιμο για ασθενείς εντός και εκτός Ελλάδας. Για την ακρίβεια, το μεγαλύτερο ποσοστό των τηλε-ραντεβού μας είναι με ασθενείς εκτός Ελλάδας, που για διάφορους λόγους (δυσχέρειες τοπικών συστημάτων υγείας λόγω δυσλειτουργίας πρωτοβάθμιας περίθαλψης, ανάγκης για δεύτερη γνώμη από ειδικό κλπ) επιδιώκουν εκτίμηση από ειδικό στην Ελλάδα. Οι υπόλοιποι τηλε-ασθενείς μας είναι συνήθως κάτοικοι απομακρυσμένων περιοχών της Ελλάδας χωρίς Ενδοκρινολογική κάλυψη, και στο υπόλοιπο, παρέχουμε την εξυπηρέτηση μέσω τηλεϊατρικής, για την αξιολόγηση αποτελεσμάτων, όταν η επίσκεψη στο ιατρείο δεν είναι δυνατή.
Αλλά για εμάς, η Τηλεϊατρική είναι μέχρι εκεί. Δεν νοείται αντικατάσταση της ιατρικής επίσκεψης με τηλεφωνική/email ή άλλη επικοινωνία. Δεν νοείται απαίτηση εξετάσεων και συνταγών, χωρίς προηγούμενη συνεννόηση με τον ιατρό. Δεν νοείται τηλε-ιατρική χωρίς ιατρική.
Η Ιατρική ασκείται ακόμα στα ιατρεία, στα νοσοκομεία, και είναι ένας από τους κλάδους που δεν θα πρέπει ποτέ να αλλάξει ανθρωποκεντρική κατεύθυνση, για χάρη οποιασδήποτε ηλεκτρονικής εξέλιξης.